Bij het Naadloos Akoestisch Bouwlab zien we veelvuldig bestekken voorbij komen. Veelal komen deze bestekken vanuit architecten, aannemers en (af)bouw bedrijven onze kant op omdat akoestiek een onderdeel is van een project. De aan ons gestelde vragen naar aanleiding van een bestek lopen nogal uit een. De inhoud van een aantal van deze vragen wil ik in dit blog behandelen.
Informatie in de omschrijving
In het bestek zijn de omschrijvingen natuurlijk de basis. De informatievoorziening hierin loopt nogal uiteen van zeer gedetailleerd tot zeer summier. Hier gaat het dan ook nogal eens mis. Het ene product is namelijk het andere niet. Laten we als voorbeeld een standaard inleg systeemplafondtegel nemen. In het bestek wordt een witte inlegtegel 600 x 600 voorgeschreven. De fabrikant en het type wordt vermeld. Specifieke informatie omtrent akoestische eigenschappen worden niet afzonderlijk vermeld. Nu zijn er nogal wat witte systeemplafondtegels in de afmeting 600 x 600. Ook de akoestische eigenschappen lopen nogal uiteen. Zo zijn er witte tegels met een gemiddelde absorptiewaarde van αw 1.00, maar ze zijn er ook met aanzienlijk minder absorptie zoals αw 0.50 of zoals gipsvinyl met nagenoeg geen absorptie. Toch als je ze bekijkt, ogen ze nagenoeg hetzelfde. Zouden we deze tegels echter proefondervindelijk in dezelfde ruimte toepassen, dan kan dit het verschil zijn tussen een onwerkbare kantoorruimte waar men onverstaanbaar is of een comfortabele omgeving waar de privacy en rust op hoog niveau is. Voor het oog zouden deze ruimtes echter nagenoeg identiek zijn. Vanuit financieel oogpunt wordt er nogal eens gekozen voor een goedkoper alternatief dat visueel gelijkwaardig is, maar waarbij de akoestische prestaties verre van gelijkwaardig zijn. Dit resulteert meestal in klachten, claims, ontevreden klanten en hieraan gekoppelde financiële gevolgen. Als er een product voorgeschreven staat in een bestek, dan dient in beginsel een alternatief gelijkwaardig te zijn en geldt dit dus ook voor akoestische eigenschappen. Om dit soort situaties te voorkomen is het verstandig om productinformatie in te winnen en eventuele alternatieven hieraan te vergelijken. Bij twijfel, win dan advies in bij fabrikanten of een akoestisch adviseur.
Een akoestische rapportage
Steeds vaker zien we dat er bij het bestek een akoestische rapportage bijgesloten zit. Dit loopt uiteen van 1 A4 pagina tot aan boekwerken van 40 pagina’s. Persoonlijk wordt ik blij van dit soort projecten omdat er in ieder geval over de akoestiek wordt nagedacht. Wat we wel vaak zien, is dat aannemers en bouwbedrijven met hun handen in het haar zitten en niet goed weten wat nu precies gevraagd wordt. Er zijn nogal wat bureaus en instellingen die een verkapt college natuurkunde op papier zetten en verwachten dat de uitvoerende partijen hiermee wel uit de voeten kunnen. Ga je zo’n rapport in detail bekijken dan wordt er meestal om producten gevraagd met specifieke akoestische eigenschappen, geplaatst op een specifieke locatie en in een specifieke hoeveelheid. Dit is een communicatie probleem tussen de theoretische experts en de praktisch ingestelde vakmensen. In dit soort situaties is het verstandig om hulp en ondersteuning te vragen van een praktijk gerichte akoestisch adviseur en/of fabrikant.
Uitvoerbare oplossingen
Een akoestisch adviseur heeft een natuurkundige invalshoek binnen een bouwproject. Hij of zij zal op basis van berekeningen bepalen welke maatregelen er nodig zijn om tot een bepaalde akoestische situatie te komen. Hij/zij gaat op basis van deze berekening op zoek naar producten met de juiste akoestische eigenschappen. Theoretisch klopt dit natuurlijk, maar dan komt de praktijk. Een adviseur heeft lang niet altijd beleving bij het product zelf. Voor hem/haar zijn met name de getallen van belang. Zo zien we nogal eens producten terugkomen op projecten die niet uitvoerbaar zijn. Een recent voorbeeld hiervan is een akoestische plafondoplossing in een renovatieproject. Hier werd een naadloos akoestisch plafond voorgeschreven met een totale systeemdikte van minimaal 100mm. Er was echter maar 40mm beschikbaar. Hier moet dan een passende alternatieve oplossing voor worden gezocht. Dit zorgt nogal eens voor discussies en wederzijds onbegrip. Simpelweg omdat men niet dezelfde taal spreekt. Het kan lonend zijn voor een uitvoerende partij om in deze situatie hulp in te roepen. Simpelweg iemand die als tolk dient tussen de akoestische theorie en de praktijk.
Een nagalmtijd gevraagd
Ook zien we steeds vaker dat men in een project niet vraagt om een product met specifieke akoestische eigenschappen maar dat men vraagt om een specifieke nagalmtijd in een ruimte na oplevering. Dit juich ik zeker toe, maar het maakt het voor uitvoerende partijen vaak lastig. Een voorbeeld hiervan is de rijks gebouwendienst. In veel projecten wordt er dan een nagalmtijd gevraagd in een lege en of een ingerichte ruimte. Kortom: Men vraagt een bepaald resultaat en niet een bepaald product. In basis is het de verantwoordelijkheid van de uitvoerende partij om dit resultaat te behalen. Men is immers vooraf op de hoogte gesteld van de eisen en bij aanname van de opdracht accepteert men dan ook eisen. Natuurlijk worden er in het bestek producten genoemd die moeten worden toegepast, maar leiden deze producten altijd tot het gevraagde eindresultaat? Zeker in nieuwbouw projecten gaat men enkel uit van een theoretische benadering en selecteert men producten op basis van laboratorium geteste resultaten die op een specifieke wijze zijn geïnstalleerd. Ik zie zelden tot nooit bouwprojecten waar de theoretische omstandigheden, de situatie in het laboratorium en praktijk gelijk zijn. Een simpel voorbeeld kan al zijn dat een akoestisch plafondelement met een afwijkende afhanghoogte t.o.v. de geteste afhanghoogte anders presteert. In dit soort situatie kan het zijn dat er aanvullende geluidsabsorberende oplossingen nodig zijn die niet in het bestek en/of de opdracht zijn opgenomen. Mocht er een discussie ontstaan. Wie is er dan verantwoordelijk? De opdrachtgever die toch vooraf een eis heeft gesteld? Of de uitvoerende partij die precies heeft geïnstalleerd wat er is gevraagd? Een lastige kwestie. Voor de uitvoerende partij is het hierin van belang om vooraf goed te weten wat er precies wordt gevraagd en de opdrachtgever te wijzen op eventuele afwijkingen. Hulp hierbij van een specialist/adviseur kan wenselijk zijn.
Onjuiste of onvolledige installatie
Akoestische producten vragen in meer of mindere mate een specifieke installatie methode. Het niet op juiste wijze installeren van een akoestische oplossing kan de prestaties aanzienlijk beïnvloeden en voor problemen zorgen. Een voorbeeld hiervan is een akoestisch plafond waar aanvullend 90 mm minerale wol moet worden toegepast om tot een bepaalde akoestische prestatie te komen. Omdat er veel 50 mm wol over is op het project, besluit men deze ook te passen voor het plafond i.p.v. gevraagde 90mm. Een ander voorbeeld is een naadloos akoestisch plafond waarbij men besluit om deze vanuit budget gerelateerd standpunt te voorzien van een standaard afwerking in plaats van de voorgeschreven afwerking. In beide situaties zal het product niet functioneren zoals het behoort te doen en kan men ook niet rekening op garantie en ondersteuning van de leverancier. Het is verstandig om de verwerkingsrichtlijnen en eisen te handhaven die aan een product worden gesteld of bij afwijkingen hiervan dit onderbouwd en in overleg te doen. Het uitbesteden aan een capabele verwerker is belangrijk. Dit zijn niet altijd de goedkoopste, maar onjuiste installatie brengt vaak achteraf hogere kosten met zich mee. Bij sommige producten is men verplicht dit via een gecertificeerde verwerker te laten installeren. Dit heeft vaak als reden dat het product dusdanig vakmanschap nodig tijdens de installatie dat hier uitgebreide scholing en ervaring voor nodig is.
Toepassen van alternatieven
Alternatieve producten toepassen/voorstellen is een vast gegeven in de bouw en daar is ook helemaal niks mis mee en betekent ook niet dat men met een alternatief altijd concessies hoeft te doen. Het is echter wel van belang om een passend/gelijkwaardig alternatief te gebruiken of de opdrachtgever de consequenties van een niet gelijkwaardig alternatief te melden. Een aantal zaken zijn hierin van belang:
- Zorg voor onderbouwde oplossing met productinformatie
- Win advies bij een adviseur of fabrikant
- Leg alternatieven voor aan de opdrachtgever, akoestisch adviseur of architect
- Zorg dat je goed geïnformeerd bent over de gestelde eisen op een project
In het naadloos akoestisch bouwlab begeleiden en ondersteunen wij architecten, aannemers en (af)bouwbedrijven bij akoestische vraagstukken. Tevens verzorgen wij praktijkgerichte cursussen en workshops op het gebied van akoestiek in de bouw. Wil je met jouw team of bedrijf een cursus of workshop volgens, stuur dan een email naar: info@akoestischbouwlab.nl
Joost Vermeulen
Akoestisch Adviseur bij het Naadloos Akoestisch Bouwlab
